برنج یکی از مهم‌ترین محصولات استراتژیک استان مازندران است که نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصاد کشاورزان دارد، میزان مصرف آب یکی از نکات مهم کشت محصولات زراعی به خصوص برنج است که با توجه به شرایط اقلیمی، ساختمان خاک، مدیریت مزرعه، دانش فنی و… در نقاط مختلف تفاوت دارد.
شیوه کشت برنج در مناطق مختلف کشور و از جمله مازندران به روش سنتی و غرقابی است که مصرف آب با استفاده از این شیوه خارج از توان منابع آبی و سفره‌های آب زیرزمینی است و به همین منظور کارشناسان و محققان بخش کشاورزی معتقدند خشکه‌کاری برنج و کشت به شیوه بذرپاشی، کاهش مصرف آب را به دنبال دارد که باید توسعه یابد.
خشکه‌کاری برنج راهکاری برای مقابله با خشکسالی
در حال حاضر که برداشت برنج در مزارع مازندران آغاز شده است در برخی مناطق استان شاهد این هستیم که کشاورزان به دلیل محدودیت‌های منابع آبی توصیه‌های کارشناسان بخش کشاورزی را سرلوحه کار خود قرار دادند و اقدام به کشت برنج به صورت خشکه‌کاری کردند چرا که این روش به دلیل نیاز کم به آبیاری، راهکاری موثر در مقابله با خشکسالی است.
در حال حاضر با توجه به کمبود منابع آبی و خطر خشکسالی که زمین‌های حاصلخیز مازندران را با تنش مواجه کرده است، برخی از کشاورزان با علاقه‌ای که به روش خشکه‌کاری دارند به راحتی می‌توانند این شیوه را توسعه دهند.
در حال حاضر این نوع کشت به صورت محدود در برخی از مناطق استان در حال انجام است و در صورت توصیه و حمایت می‌تواند به عنوان یک الگو در بیشتر مناطق مازندران که با کمبود آب مواجه هستند عملیاتی شود.
شرایط خشکسالی که بیشتر استان‌های کشور را در سال‌های اخیر تهدید کرده است، تغییر الگوهای کشت می تواند بهترین راهکار برای حفظ بستر کشاورزی باشد.
برای چگونگی کشت برنج به روش خشکه‌کاری سری به منطقه شرق مازندران زدیم و با کشاورزانی که اقدام به شیوه نوین در مزارع خود داشتند گفت‌وگویی داشتیم.
به صرفه بودن خشکه‌کاری از لحاظ اقتصادی
حمید قاسمی یکی از کشاورزان برنج‌کار شهرستان بهشهر که پنج سالی است که اقدام به کشت برنج به روش خشکه‌کاری کرد و در سال‌های اول با ۵ هزار مترمربع کشت برنج را با این الگوی جدید آغاز کرد و بعد از مشاهده به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی، سطح زیرکشت را افزایش داد و اکنون به ۱۲ هزار مترمربع رساند.
کاهش ۵۰ درصدی مصرف آب با خشکه‌کاری
وی درباره مزیت کشت به روش خشکه‌کاری گفت: با توجه به خشکسالی و محدودیت‌های آبی که وجود دارد به دنبال این بودم تا منابع آبی را مدیریت کنم و به همین دلیل از توصیه‌های کارشناسان بخش کشاورزی بهره گرفتم تا بتوانم برای کشت برنج مدیریت بهینه داشته باشیم.
قاسمی ادامه داد: با روش خشکه‌کاری ۵۰ درصد مصرف آب و هزینه کشاورزی کاهش پیدا می‌کند.
وی درباره عملکرد به روش خشکه‌کاری با روش غرقابی گفت: عملکرد با روش غرقابی ۸.۵ تن است اما با روش خشکه‌کاری در سال‌های اولیه همانند روش غرقابی است و بعد از چند سال کشت مداوم، امسال به ۱۰ تن افزایش پیدا خواهد کرد.
این کشاورز افزود: برای اینکه به تولید مطلوب دست پیدا کنیم کلاس‌های آموزشی زیادی برای ما برگزار شد و همچنین نهاده‌های کشاورزی هم در اختیار ما قرار گرفت.
وی از متولیان بخش کشاورزی خواست هزینه‌های اولیه مانند امکانات باران مصنوعی را در اختیار کشاورزان قرار دهند تا کشاورز ترغیب به این نوع کشت شود.
وقتی مدیریت مزرعه به یک نوجوان سپرده شد
امیرمحمد محمدپور یک جوان دهه هشتادی است که با علاقه فراوان در کنار پدر خود اقدام به کشت برنج در مزارع شالیزاری داشته و همین امر سبب شد پدرش از علاقه و اشتیاق امیرمحمد به کار کشاورزی حمایت کند و مزرعه خود را برای مدیریت به دست این نوجوان بسپارد.
امیرمحمد خودش را اینگونه معرفی می‌کند، ۱۵ سالمه و با علاقه زیادی که به کار کشاورزی دارم توانستم کمک پدرم باشم و امسال برای اولین‌بار مزرعه برنج خود را به روش بارانی کشت کردیم.
وی می‌گوید: برای اینکه کمک به صرفه‌جویی در مصرف آب داشته باشیم، امسال کشت برنج را به روش خشکه‌کاری و با استفاده از باران مصنوعی انجام دادم، سمپاشی و کوددهی این مزرعه به روش پهپاد انجام شد تا استفاده بهینه را در مصرف کود و سم داشته باشیم.
این کشاورز نوجوان می‌گوید: از این نوع کشت راضی هستیم و خوشبختانه از رشد خوبی هم برخوردار است و امیدواریم این نوع کشت در سطح استان ترویج شود تا هم کمکی برای صرفه‌جویی آب در شرایط خشکسالی شود و هم کشاورزان هزینه کمتری داشته باشند و از مزایای اقتصادی بالاتری برخوردار شوند.
خشکه‌کاری برنج در ۴۳ هکتار از اراضی بهشهر
غلامرضا قنبری مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بهشهر با اشاره به محدودیت منابع آبی و لزوم ترویج شیوه هایی از کشت و آبیاری که میزان مصرف آب را کاهش دهد، گفت: کشت مستقیم برنج به روش خشکه کاری (کاشت مستقیم برنج از طریق کاشت بذر در عمق ۲ تا ۳ سانتیمتری در بستر خاک) یکی از این روش هاست.
وی بیان کرد: با توجه به اهمیت صرفه جویی در مصرف آب، امسال ۲۸ هکتار اراضی شهرستان بهشهر به صورت خشکه‌کاری به کشت برنج اختصاص یافت که بیشترین سطح کشت آن به مساحت ۱۵ هکتار در اراضی روستای حسین آباد دهستان میانکاله است.
قنبری تصریح کرد: در این روش از سه نوع آبیاری استفاده شد که بهترین آنها قطره‌ای و استفاده از نوار تیپ است که کاهش ۷۰ تا ۸۰ درصدی مصرف آب را به همراه داشته است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بهشهر افزود: علاوه بر این، از دو روش جوی آب و بارانی نیز می‌توان استفاده کرد که از نظر میزان مصرف آب این دو روش با یکدیگر برابری می‌کنند و موجب کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی مصرف آب می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه کشت برنج به روش خشکه‌کاری یکی از راه‌های غلبه بر کم‌آبی است، گفت: مزایای دیگر این روش، کاهش مصرف انرژی و حفظ سلامت کشاورزان، کاهش هزینه کارگری، افزایش بهره‌وری در استفاده از نهاده‌ها، حفظ خاک، یکنواختی در سبز شدن مزرعه و رسیدن یکنواخت محصول و امکان استفاده آسان‌تر از کمباین برای برداشت، جلوگیری از هدر رفتن کود و افزایش اکسیژن خاک است.
اگر همه بسترهای توسعه و ترویج کشت برنج به روش خشکه‌کاری دراستان‌های کم آب کشور فراهم شود علاوه بر افزایش تولید این محصول استراتژیک و بی‌نیازی از واردات آن، سود اقتصادی قابل توجهی نیز عاید کشاورزان زحمتکش می‌شود.
ایجاد شرایط لازم از سوی مسؤولان برای استفاده از روش‌های نوین کشاورزی مانند خشکه‌کاری برای کشاورزان بسیار با اهمیت و پر رونق خواهد بود.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
