در طب سنتی یا طب ایرانی، توصیه‌های مختلفی برای درمان سرفه‌های خشک و نیز سرفه‌های خلط‌دار وجود دارد و درمان‌ها بر اساس مزاج و نوع سرفه متفاوت است. مثلا درمانی که برای سرفه‌های خشک توصیه می‌شود، با روش‌های درمانیِ سرفه‌های خلط‌دار متفاوت است.
هرچند روش درمان سرفه‌ها با هم متفاوتند، اما یک سری توصیه‌ها مثل استراحت کافی، پرهیز از مصرف غذاهای سرخ‌شده، غذاهای چرب و خوراکی‌های بسیار سرد، سیگار نکشیدن و نوشیدن مایعات کافی برای هردو نوع سرفه کاربرد دارد و توصیه می‌شود.
همچنین در هوای سرد یا خشک، سینه و گلو نباید بدون پوشش مناسب باشند و باید پوشانده شوند. درضمن باید بدانید که برخی غذاها و خوراکی‌ها از نظر طب سنتی غذاهای خشکی‌زا هستند و بعضی از غذاها و خوراکی‌ها مرطوب یا رطوبت‌زا. بنابراین اگر بعد از ابتلا به سرماخوردگی سرفه دارید اما بیماری‌تان آنقدر آزاردهنده نیست که نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید، در قدم اول باید تشخیص دهید دچار کدام سرفه هستید؛ خشک یا خلط‌دار؟ تا درمان‌های خوراکیِ خانگی را بر همان اساس انتخاب و اجرا کنید.
در این گزارش، درمان‌های تاییدشده‌ی طب سنتی برای هر یک از سرفه‌ها – خشک و خلط‌دار – توضیح داده می‌شود:
درمان سرفه‌های خشک
سرفه خشک، نوعی سرفه است که با تولید مخاط یا خلط در مجاری تنفسی همراه نیست. به همین دلیل معمولا دردناک و آزاردهنده است. خیلی از افراد تصور می‌کنند سرفه هیچ راه درمانی ندارد و برای همین درد آن را تحمل می‌کنند. اما حتی سرفه هم درمان دارد یا می‌توان با روش‌هایی حداقل درد آن را کم کرد. در زیر راه های درمان و کنترل سرفه خشک عنوان می‌شود.
- شستشوی حلق و بینی با آب نمک: نمک به دلیل خاصیت ضدباکتریایی که دارد، می‌تواند در بهبود بیماری‌های تنفسی و همچنین درمان انواع سرفه به خصوص سرفه خشک موثر باشد.
- شربت‌ها و دم‌نوش‌های مرطوب‌کننده: مصرف شربت‌هایی مانند شربت به‌دانه، شربت تخم بالنگو یا دم‌نوش‌های گرم مانند بابونه، آویشن، به‌لیمو و پنیرک می‌تواند مخاط گلو را نرم کند و از خشکی گلو و سرفه‌های خشک جلوگیری کند.
- چای و عسل: چای و عسل دو ترکیب اثربخش برای درمان سرفه خشک محسوب می‌شوند. اگر دچار خشکی سینه هستید، بهتر است دمنوش چای و عسل را در وعده صبحانه یا عصرانه خود قرار دهید.
- چرب کردن سینه و گلو: چرب کردن سینه و گلو با روغن بنفشه یا روغن بادام شیرین می‌تواند به تسکین سرفه‌های خشک کمک کند. این ترفند طلایی را کمتر کسی می‌شناسد اما اگر آن را امتحان کنید، می‌بینید که تا چه حد اثربخش است.
- خوردن غذاهای مرطوب: خوردن غذاهایی مانند سوپ‌های گرم و آبکی و مصرف میوه‌های آبدار مانند سیب و گلابی برای بهبود و درمان سرفه‌های خشک توصیه می‌شود.
درمان سرفه‌های خلط‌دار
سرفه‌های خلط‌دار، یکی از علائم ابتلا به عفونت‌های ناشی از سرماخوردگی و آنفلوآنزا است. خلط نوع خاصی از مخاط است که از ریه‌ها و گلو نشأت می‌گیرد. خلط گلو معمولا کمی غلیظ‌تر از مخاطی است که در بینی و سینوس‌ها تولید می‌شود. در بیشتر موارد علت سرفه‌های خلط‌دار نگران‌کننده نیست و درواقع به پاک شدن ریه‌ها از عفونت کمک می‌کند اما در مواردی هم سرفه همراه با خلط از ابتلا به بیماری‌های دیگری خبر می‌دهد. اما چه روش‌هایی برای درمان این نوع سرفه اثربخش است؟
- دم‌نوش‌های رقیق‌کننده خلط: دم‌نوش‌هایی مثل زنجبیل، گل ختمی، نعناع و آویشن به خارج کردن خلط از ریه‌ها کمک می‌کنند و التهاب را کاهش می‌دهند.
- مایعات ولرم: مهم‌ترین و ساده‌ترین راهکاری که می‌توانید برای درمان سرفه خلطی استفاده کنید، نوشیدن آب ولرم است. مصرف مایعات به رقیق شدن مخاط و پاکسازی خلط در قفسه سینه و بینی کمک می‌کند. نوشیدن آب گرم همچنین موجب کاهش سرفه می‌شود و درد قفسه سینه و گلو را تا حد زیادی کم می‌کند.
- مصرف عسل: مصرف عسل طبیعی به ویژه همراه با لیموترش یا آب ولرم، به عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی عمل کرده و به دفع خلط کمک می‌کند.
- ماساژ و بادکش کردن سینه: در طب سنتی ایرانی، بادکش روی سینه و گرم نگه داشتن آن برای کمک به دفع خلط و بهبود وضعیت ریه‌ها توصیه می‌شود. ماساژ قفسه سینه، ماساژ دادن سینه، دوش گرفتن با آب گرم و بخور گرم هم به بهبود سرفه‌های خلط‌دار کمک می‌کند.
