امروزه بر روى بسيارى از مواد خوراكى، بهداشتى و گياهى برچسب تراريخته و يا فاقد GMOs ( genetically modified ) را مى بينيم. شايد شما هم از خود بپرسيد كه معناى اين برچسب چيست. به بيان ساده تر كدام بهتر است، تراريخته و يا فاقد GMOs؟
واژه تراريخته يا genetically modified به محصولى گفته مى شود كه تغييراتى به دست انسان در DNA آن بوجود آمده باشد. اولين محصول تراريخته تنباكوى مقاوم به آنتى بيوتيك بود كه در سال ١٩٨٣ بوجود آمد. چين اولين كشورى بود كه در دهه ٩٠ تنباكويى مقاوم به ويروس را بصورت تجارى به بازار ارائه كرد. FDA در سال ١٩٩٤ اولين مجوز ارائه گوجه فرنگى تراريخته را صادر كرد كه زمان رسيدنش از هنگام برداشت طولانى تر از گوجه فرنگى هاى ديگر بود. در حال حاضر متان، سويا، ذرت، سيب زمينى، بادمجان، توت فرنگى، كاهو و … بصورت تراريخته در بازارهاى جهان موجوداند. اگرچه تغييرات ژنتيكى منحصر به گياهان نيست و حيوانات نيز مورد آزمايش و تغييرات ژنتيكى قرار مى گيرند تاكنون هيچ كشورى مجوزى براى ارائه آنها به بازار صادر نكرده است.
موافقان و مخالفان GMOs تا كنون قادر به قانع كردن يكديگر نبوده اند. هريك دلايل نسبتا محكمى براى اثبات نظر خود ارائه مى دهند. درنهايت اين يك تصميم كاملا شخصى براى افراد است كه از محصولات تراريخته استفاده كنند يا خير. ما در ذيل به چند دليل موافق و مخالف اشاره مى كنيم و در نهايت قضاوت را به عهده شما مى گذاريم.
موافقان محصولات تراريخته عموما بر اين باورند كه با ايجاد تغييرات ژنتيكى مى توان محصولات گوناگون را با هزينه كمتر، توليد بيشتر و آسيب كمتر به محيط زيست ارائه كرد. وقتى محصولى به آفات مقاوم شود، ديگر نيازى به استفاده از آفت كشهاى سمى نخواهد بود. يا هنگاميكه محصول به علت مقاومت پيدا كردن به گرما و سرما شديد در شرايط سخت آب و هوايى صدمه نبيند هم از اتلاف مواد غذايى جلوگيرى مى شود و هم عرضه و قيمت دستخوش تغيير نمى شوند. همچنين با اين تغييرات مى توان مثلا با افزودن ويتامينها و مواد معدنى ارزش غذايى محصول را چند برابر كرد. برخلاف باورعموم ، تا كنون هيچگونه بيمارى و مشكلى در اثر مصرف محصولات تراريخته گزارش نشده است. پس اين محصولات ضررى براى سلامتى ما ندارند.
از سوى ديگر مخالفان بر اين باورند كه تغييرات ژنتيك مى تواند محصول را به يك يا نهايتا چند نوع آفت مقاوم سازد.با اين حساب توليدكنند همچنان مجبور خواهد بود از سموم دفع آفات ديگر استفاده كند. محيط زيست در هر حال از اين بلا در امان نمى ماند. اما مهمترين دغدغه مخالفان اين است كه محصولات تراريخته تنها چندين سال است كه به بازار ارائه شده اند و اين مدت زمان براى اينكه از مضرات آنها براى سلامتى مان مطمئن شويم به هيچ عنوان كافى نيست. بسيارى از متخصصان علم ژنتيك باور دارند كه در حال حاضر به راستى قادر نيستيم كه از خطرات احتمالى اين محصولات مطمئن شويم چراكه حتى نمى دانيم به دنبال چه شكل و نوعى از بيمارى، تهديد و يا خطر براى سلامتى انسان بايد باشيم. يكى ديگر از دلايل مخالفت با محصولات تراريخته، اين است كه ٥ كمپانى بزرگ ، دو امريكايى ، دو آلمانى و يك سويسى، انحصار كليه محصولات تراريخته تجارى را بدست دارد. بدين ترتيب اگر كشاورزى يك باربذر تراريخته تهيه و كشت كند به ناچار براى هميشه، به يكى و فقط يكى از اين پنج كمپانى محتاج مى شود چراكه زمينى كه يك بار با بذر تراريخته كشت شود ديگر قادر به كشت به روشهاى سنتى نخواهد بود.
GMOs همچنان بصورت يكى از مسائل بحث برانگيز و چالشى مطرح هستند. موافقان و مخالفان دلايل خود را دارند و به نظر مى رسد، زمان يكى از فاكتورهاى مهم براى اثبات مفيد يا مضر بودن اين محصولات است. به نظر مى رسد كه با توجه به اينكه در بيشتر كشورهايى كه محصولات تراريخته ارائه مى كنند، من جمله ايران، اعلام آن به مشترى الزامى باشد مصرف يا عدم مصرف اين محصولات همچنان يك تصميم شخصى باقى بماند.
شما دوستان عزيزى كه تصميم به عدم استفاده از اين محصولات گرفته ايد، لطفا به برچسب اطلاعات محصول يا كلمه تراريخته كه بر روى بسته بندى درج مى شود توجه كنيد. بسيارى از محصولات نيز ” فاقد “ GMOs و يا GMOs free را بر روى محصولات خود درج مى كنند.
سرویس خبری:اخبار علمی-تغذیه و سلامت
