ناترازی انرژی، به‌ویژه در حوزه تأمین برق، در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران تبدیل شده است. این مشکل که ناشی از شکاف بین تولید و مصرف انرژی، فرسودگی زیرساخت‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و سیاست‌های ناکارآمد مدیریت مصرف است، اثرات گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت دامداری داشته است. دامداری به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تأمین امنیت غذایی کشور، به شدت به تأمین پایدار برق وابسته است و قطعی‌های مکرر برق، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به این صنعت وارد کرده است.
دامداری‌های صنعتی ایران، به‌ویژه گاوداری‌های تولیدکننده شیر، برای حفظ سلامت دام‌ها و تداوم تولید به برنامه‌ریزی دقیق در فرآیند دوشش وابسته‌اند. گاوهای شیری باید روزانه سه نوبت و در ساعات مشخص دوشیده شوند. قطعی برق، این برنامه را مختل می‌کند و می‌تواند منجر به عارضه ورم پستان (mastitis) شود. ورم پستان نه‌تنها تولید شیر را کاهش می‌دهد، بلکه در موارد شدید، به‌ویژه در نژادهای پرتولید، می‌تواند دام را به‌طور کامل از چرخه تولید خارج کند. این خسارت‌ها برای دامدارانی که با هزینه‌های بالای خوراک، نیروی انسانی و انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بسیار سنگین است. علاوه بر این، دامداری‌ها به سیستم‌های تهویه، تغذیه خودکار و تجهیزات سرمایشی و گرمایشی وابسته‌اند که همگی به برق نیاز دارند. قطعی برق می‌تواند سلامت دام‌ها را به خطر بیندازد، به‌ویژه در مناطق گرمسیر که تهویه مناسب برای جلوگیری از استرس گرمایی حیوانات ضروری است. به گفته فعالان این صنعت، قطعی‌های برق در سال‌های اخیر نسبت به گذشته شدت بیشتری یافته و در برخی مناطق سه تا چهار برابر افزایش داشته است که در ادامه این مطلب به گفت‌وگو با مدیرعامل اتحادیه دامداران کشور پرداخته شده است.
مجتبی عالی – مدیرعامل اتحادیه دامداران کشور – درباره تاثیر قطعی برق و ناترازی انرژی در روزهای جاری اظهار کرد: دام‌های موجود در دامداری‌های صنعتی باید روزانه سه نوبت و در ساعات مشخص دوشیده شوند. تأخیر در دوشش به دلیل قطعی برق منجر به ورم پستان می‌شود که در نژادهای پرتولید می‌تواند دام را از چرخه تولید خارج کند. این مشکل در سال جاری و سال گذشته شدت بیشتری یافته و خسارت‌های قابل‌توجهی به دام‌های مولد وارد کرده است. هر چند آمار دقیقی از تعداد دام‌های خارج‌شده از چرخه تولید در دست نیست، اما افت تولید شیر در دامداری‌ها مشهود است.
مدیرعامل اتحادیه دامداران با انتقاد از نبود زیرساخت‌های مناسب برای تأمین انرژی پایدار، گفت: دولت برنامه‌ای برای استفاده از انرژی خورشیدی یا سایر راهکارها ارائه نکرده و پیگیری‌ها و مکاتبات ما نیز بی‌نتیجه مانده و این در حالیست که قطعی برق به‌ویژه در سال جاری نسبت به سال گذشته سه تا چهار برابر افزایش یافته و مشکلات را تشدید کرده است.
وی در ادامه به مسئله قیمت‌گذاری شیر پرداخت و اظهار کرد: از ابتدای سال جاری، هزینه‌های تولید شامل حقوق و دستمزد کارگران، انرژی و حمل‌ونقل به‌شدت افزایش یافته، اما قیمت شیر طی ۵۰ روز گذشته هیچ تغییری نکرده است. وعده‌های مکرر مسئولان برای اصلاح قیمت‌ها بی‌نتیجه مانده و هر روز با نامه‌نگاری و پیگیری از معاونت‌ها و حتی شخص وزیر، به ما گفته می‌شود که تصمیم‌گیری به سران قوا واگذار شده است.
عالی نرخ واقعی شیر برای دامدار را با در نظر گرفتن سود ۷ درصدی و تضمین پایداری تولید، ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و افزود: این نرخ پیشنهادی به ستاد تنظیم بازار ارائه شده، اما احتمالاً دولت با اعمال قیمت‌گذاری دستوری، آن را به حدود ۲۳ هزار تومان کاهش خواهد داد. این فشارها همواره بر تولیدکننده وارد می‌شود، زیرا صدای او به جایی نمی‌رسد.
وی با اشاره به تولید سالانه حدود ۱۲ میلیون تن شیر در کشور، تأکید کرد: ایران پتانسیل افزایش تولید شیر و گوشت و حتی تبدیل شدن به صادرکننده محصولات دامی را دارد، اما دخالت‌های دولت و قیمت‌گذاری دستوری مانع تحقق این ظرفیت است. ما از دولت کمک نمی‌خواهیم، فقط کافی است موانع را بردارد.
مدیرعامل اتحادیه دامداران درباره وضعیت صادرات نیز گفت: ایران سالانه حدود یک و نیم میلیون تن شیر صادر می‌کند و در این زمینه خودکفا است، اما صادرات رسمی گوشت نداریم و گوسفند زنده عمدتاً به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. همچنین، هیچ نیازی به واردات شیر یا شیر خشک نداریم.
عالی در پاسخ به سؤالی درباره نحوه کنترل بازار در صورت حذف قیمت‌گذاری دستوری، اظهار کرد: با حذف این سیاست، عرضه و تقاضا قیمت‌ها را تنظیم خواهد کرد. توسعه صادرات شیر و گوشت می‌تواند بازار را به‌صورت طبیعی کنترل و هم منافع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده را تأمین کند.
وی در پایان با انتقاد از وعده‌های عملی‌نشده دولت، از جمله واگذاری امور به تشکل‌ها، گفت: وزیر جهاد کشاورزی بارها از حمایت و واگذاری امور به تشکل‌ها سخن گفته، اما این شعارها در عمل اجرا نشده است. زیرساخت‌ها و توانمندی‌های کشور وجود دارد، اما سرکوب قیمت‌ها و دخالت‌های نابجا، مانع پیشرفت صنعت دامداری شده است.
منبع: ایسنا
