بنابر آمار سالانه ۵ تا ۵.۵ میلیون تن دانه روغنی و کنجاله سویا به منظور تامین کسری ۹۰ درصدی روغن وارد می شود که با احتساب قیمت های جهانی سالانه بیش از ۳ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می شود که افزایش ضریب دانه های روغنی به ۴۰ درصد یکی از محورهای برنامه هفتم است که انتظار می رود با توجه به مسئله امنیت غذایی و پایداری تولید، برنامه راهبردی الگوی کشت در کشور اجرا شود تا با توسعه کشت دانه های روغنی و تحقق برنامه هفتم بتوان از خروج ارز از کشور جلوگیری کرد.
روغن یکی از کالاهای اساسی است که در صنایع و سبدغذایی مردم اهمیت بسزایی دارد که بخش اعظم این کالا از طریق واردات تامین می‌شود. آنچه که اهمیت دارد این است که طی سالیان اخیر میزان واردات دانه‌های روغنی به کشور افزایش و میزان تامین این نیاز از طریق تولیدات داخلی کاهش یافته است.
بررسی ها حاکی از آن است که طی ماه های اخیر بازار روغن تحت تاثیر عوامل مختلف قرار گرفته است که هر یک از فعالان بازار دلایلی برای این امر مطرح می کنند، اما آنچه حائز اهمیت است بخش اعظم این کالا از طریق واردات تامین می شود که مشکلات تامین و تخصیص ارز چالش هایی در واردات ایجاد می کند که همین امر منجر به نوسانات بازار می شود.
علت کمبود روغن در بازار چیست؟
محمدرضا مرتضوی عضو هیئت مدیره انجمن غلات گفت: در دانه های روغنی با این سیستم آبیاری و میزان فرونشست آب ها خودکفایی امکان پذیر نیست و باید کشت دانه های روغنی تا حد امکان مدیریت شود.
وی با بیان اینکه ۲۰ تا ۲۵ درصد امکان تامین تولید دانه های روغنی در داخل وجود دارد، افزود: در حال حاضر بخش اعظم روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می شود و کمبود روغن فعلی تنها به منابع مالی باز می گردد.در حال حاضر عرضه کمبود روغن مربوط به کنترل واردات و قیمت گذاری است و گرنه ارتباطی به کمبود در دنیا ندارد.
عضو هیئت مدیره انجمن غلات گفت: دخالت های غیر کارشناسی، سامانه های غیرکارآمد و عدم پرداخت به موقع بخش خصوصی چالش هایی ایجاد می کند.
گرچه طرح خوداتکایی روغن از سال ۹۴ در دستور کار قرار گرفت، اما بنابه دلایل متعدد این طرح با شکست روبرو شد و حال در برنامه هفتم باید به خوداتکایی ۴۰ درصد برسیم که انتظار می رود مسئولان زیرساخت های لازم را فراهم کنند.
۹۰ درصد روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می شود
مهدی کاظم‌نژاد دبیر سابق شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست های حمایتی گفت: اگر در سیاست گذاری اولویت به تولید داخل دهیم، این امکان وجود دارد که پتانسیل خودکفایی در تولید دانه های روغنی از بالقوه به بالفعل تبدیل شود.
وی با بیان اینکه در تامین ۹۰ درصد روغن داخل نیاز به واردات داریم، افزود: اعطای یارانه کشت، سیاست خرید تضمینی مناسب و برقراری ارتباط مناسب میان واردات و تولید داخل از راهکارهای مهم دستیابی به خودکفایی محصول محسوب می شود.
کاظم نژاد گفت: تمامی سیاست گذاری را به تولید ارتباط می دهیم درحالیکه بخشی به مصرف ارتباط دارد که براین اساس سیاست خودکفایی دست یافتنی است، همچنین تمام ذهنمان را نباید بر روی قیمت بگذاریم و از سیاست های مختلف باید استفاده کنیم.
چالش پیش روی خودکفایی دانه های روغنی در بازار چیست؟
قاسم پیشه ور عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: با توجه به تخصیص ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومان به واردات دانه های روغنی رو روغن خام، کارخانجات روغن کشی و صنایع وابسته ترجیح می دهند که ارز ارز دولتی برای واردات استفاده کنند.
به گفته وی، شرکت های بخش خصوصی وقتی دانه های روغنی می خرند، نزدیک ۱۰ ماه طول کشید تا وجه آن را پرداخت کنند که در نهایت این بی اعتمادی موجب شد کشاورزان محصولی کشت کنند که بتوانند بلافاصله پول آن را نقد کنند تا مشکلات هزینه های تولید پاسخ دهند و کشت بعدی را آغاز کنند.
پیشه ور با اشاره به چالش های پیش روی خودکفایی دانه های روغنی بیان کرد: ناترازی برق، مشکلات تامین کود و سموم از دیگر چالش های پیش روی کشاورزان است که بخش کشاورزی از این حیث آسیب می بیند و لازمه این است که دولت حمایت های ویژه ای داشته باشد چراکه سال گذشته قیمت تراکتور ۳ بار افزایش یافت، جای این سوال مطرح است آیا قیمت محصولات کشاورزی افزایش یافته که براین اساس لازم است که در امنیت غذایی حاکمیت پای کار بیاید چراکه کشاورز برای تولید محصول کشاورزی آب، برق، سوخت، کود، راه نیاز دارد .
عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: اگر زیرساخت ها و تامین نهاده های کشاورزی مهیا شود، کشاورز کار دیگری جزء تولید ندارد. کشاورزی باید درصد سودی برای کشاورز داشته باشد چون کشاورزان برای خرید ادوات مکانیزاسیون تسهیلات با سود ۲۳ دریافت می کنند درحالیکه مطالبات کشاورزان با تاخیر پرداخت می شود و کشاورزان در صورت تاخیر در پرداخت اقساط دیرکرد باید بپردازند.
اهمیت تامین روغن خوراکی بر کسی پوشیده نیست، از این رو لازم است با اتخاذ سیاست های متعدد و روش‌های مختلف این وابستگی کاهش یابد تا جلوگیری از خروج ارز زمینه‌ساز توسعه کشاورزی و تامین سلامت جامعه شود.
منبع:باشگاه خبرنگاران جوان
