گزارش اختصاصی ایفتاتی آی / تولید یاقوت سیاه، چالش ها و راهکارها

شرایط اقلیمی، خاک حاصلخیز ایران موجب گردیده است تا محصولی بهشتی با تنوع بسیار در سراسر کشور تولید گردد، متاسفانه بلایای طبیعی و مدیریت های غلط، این میوه با ظرفیت بالای ارزش غذایی و دارویی را در آستانه کاهش تولید قرار داده است.

میوه انار در دنیا بیش از 960 رقم  دارد که بیش از 650 رقم آن در قالب حدود 900 هزار تن در 30 استان  کشور کشت می گردد.

کشور ما در 5 سال قبل جز تولید کننده بی رقیب در این محصول بود که متاسفانه با حوادثی چون سرمازدگی باغات، خشکسالی و سیلاب ها، دچارروند کاهش محصول و صادرات گردید.

چالش های تولید و عرضه:

ـ از آنجا که میوه انار جزو میوه های فصلی می باشد، که تنها در فصل پاییز کشت می گردد و همین عرضه کوتاه محصول موجب گردیده است تا تولیدکنندگان نتوانند توجیه اقتصادی مناسب داشته باشند.

ـ از مشکلات دیگر در تولید می توان به معرفی نکردن رقم مطلوب نهال این محصول و بهره وری نداشتن در افزایش محصول می باشد. علاوه بر آن  کشاورزان نمی توانند در برابر آفات، سوختگی، ترکیدگی و… ضایعات محصول خود را کاهش دهند.

ـ یکی دیگر از معضلات این بخش بی ثباتی قیمت در قیمت خدمات، حمل و نقل، سم و کود می باشد که مدیریت ضعیف و بی برنامه دولتی به آن دامن زده است، نمونه اش همین افزایش قیمت کود در چند ماه گذشته است.

ـ توجه نکردن به انبارداری این محصول و خروج از خام فروشی یکی دیگر از عواملی است که دست کشاورز را بسته و پای دلالان را به این محصول باز کرده است. کشاورزی که حاصل دسترنج یکساله خود را می خواهد وارد بازار کند و از یک طرف با عرضه بالای محصول و از طرفی با خرابی آن مواجه است، مجبور است با ترس از متضرر شدن، در سر باغ انار خود را بفروشد.

ـ یکی از اساسی ترین موضوعات تولید بحث صادرات و ارزآوری محصولات غیر نفتی است که همگان موظف هستند زمینه و فضای صادرات محصولات غیر استراتژیک  را فراهم کنند، متاسفانه رقبای کشورمان هر روز برنامه ریزی می کنند تا محصولی را در کشورشان سرمایه گذاری کنند تا قابلیت خودکفایی و صادرات داشته باشد. کشورما در 5 ساله گذشته در تولید و صادرات انار بی رقیب بود اما اکنون کشور چین، هند، اسپانیا و ترکیه در صاردرات و تلید از ما پیشی گرفته اند.

ظرفیت ها و راهکارها:

به گزارش ایفتاتی آی ، آقای سید عسکری خاک زاد کارآفرین مازندرانی توانسته است بزرگترین ژن و ارقام انار را در سطح دنیا جمع آوری کند. این محقق از بین 960 رقم انار ، محصولی را تولید کرده است که مورد پسند مصرف کننده از لحاظ طعم و رنگ می باشد. برای اینکه بتوانیم راهکارهای مناسبی  در خصوص چالش های سر راه کشاورزان ارائه دهیم، خلاصه گفتگوی این نشریه را با ایشان در زیر می خوانیم:

برای اینکه بتوانیم میزان ضایعات این محصول را کم کنیم باید نهالی را تولید می کردیم که هم از لحاظ ظاهری و رنگ مشتری پسند باشد و هم در برابر آفت ها مقاوم باشد. لذا رقم امید بخش خود را  تولید کردیم، از آنجا که در این رقم انار  دارای تاج کوتاه می باشد،  کرم گلوگاه  نمی تواند در آن لانه کند. پوست این محصول مقاوم تر می باشد، رنگ دانه های انار آن قرمز ذغالی است که دارای اکسیدان بالا می باشد و هسته آن خیلی نرم می باشد تا بتوان محصولی جدید مثل مربایی آلبالو را تولید کرد.

در استان مازندران رقمی از انار به صورت خودرویش تولید می شود که می تواند در افزایش تولید کارگشا باشد لذا  می توان از این ظرفیت استفاده کرده و در اقلیم های مناسب نهال این محصول را کاشته و یا رقم های آن را پیوند زد.

برای اینکه بتوان قیمت بازار انار را کنترل کرد باید رقمی تولید کرد که بتوان در فصل ها و ماههای دیگر هم بتوان آن را تولید کرد، در رقمی که ما تولید کردیم توانستیم انار را در اواسط تابستان  تولید کرده و قیمت نوبرانه این محصول را در دست بگیریم.

صنایع تبدیلی می تواند جلوی خرابی محصول را گرفت   و از طرفی بهره وری را افزایش داد، در دنیا بیش از 105 محصول از انار تبدیل می شود که ما درصدد هستیم 35 نوع آن را در کشور تولید کنیم، متاسفانه در کشور ما به صورت تک بعدی فقط به کنسانتره این محصول توجه شده است، می توان به جز آب انار و رب به مربا و دانه فریز شده انار هم فکر کرد.

امروز در کشور ما از هر درخت انار می توان حدود 30 تا 40 کیلو متوسط انار برداشت کرد، با رقم جدید این محصول می توان با مقاوم سازی در خصوص آفات میزان تولید را تا دو برابر افزایش داد و علاوه بر آن  می توان محصولی ارگانیک تولید کرد.

استفاده از دستگاههای اناردان مناسب برای کاهش ضایعات و تولید واکس های غیر شیمیایی و ارگانیک جهت انبارداری مناسب و ذخیره سازی بیشتر .

مشتری مداری در عرضه و  صادرات  نکته ای بود که در تولید ارقام انار مورد توجه ما بوده است، ما برای کشورهای غربی انار با مزه  شیرین و برای کشورهای عربی با طعم ملس و برای شرقی ها طعم ترش را انتخاب کرده ایم و در مواردی اندازه دانه، نرمی هسته، شکل و رنگ آن را نیز در نظر گرفته ایم.

در تحقیقی که ژاپنی ها انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که  از هر 1 کیلو انار می توان، به اندازه یک بشکه نفت ارزآوری کرد، لذا توجه به صادرات این نوع محصولات می تواند ظرفیتی مناسب در صادرات غیر نفتی باشد، فرآیند گمرکی و بروکراسی اداری غلط، مشکلات تبادل مالی در صادرات از جمله  موانعی است که باید کارشناسی گردد تا انگیزه صادرات را در این محصول بالا برده و قاچاق این کالا را کاهش دهد. در مواردی دیده شده است فرآیندهای تاییدیه وزارت بهداشت در صنایع تبدیلی این محصول انگیزه صادرات را کاهش داده است.

یکی دیگر از راهکارها کشاورزی توریست می باشد که با همکاری  سازمان گردشگری و رایزن های فرهنگی، می توان باغات نمونه و وسیع ایران را در این محصول معرفی و درصدد جذب مشتری برای این محصول برآمد.

در جمع بندی این گزارش می توان گفت، یاقوت سیاه دشت های سرزمین مان در پیچ و تاپ مدیریت های غلط و چند گانه در آستانه از بین رفتن می باشد  و با توجه به  رقبای نوظهور در صادرات  و  روند نزولی تولید این محصول باید به تولید نهال مناسب و مقاوم، صنایع تبدیلی و رفع موانع تولید توجه بیشتری کرد.

گزارشگر : مهندس علی بهرامی

صنایع تبدیلی کشاورزی

سرویس خبری :‌ کشاورزی و باغبانی