بخش کشاورزی همیشه یکی از حوزه‌های است که در طول سال بروز هر حادثه‌ای می‌تواند به محصولات تولیدی آن آسیب و خسارت وارد کند. در سال‌های اخیر شاهد بودیم که بارش برف و باران بی موقع و یا خشکسالی، کمبود منابع آبی مورد نیاز خسارت‌های فراوانی به محصولات کشاورزی زده است. استان گیلان هم که شغل بخش کثیری از مردمان آن وابسته به کشاورزی از خسارت‌های گاه و بی گاه به اراضی و محصولات کشاورزی در امان نیست.
مرداد ماه سال گذشته بود که بارش‌های سیل آسا طی چند روز بیش از ۶۰ هزار هکتار از اراضی شالیزاری این استان خسارت وارد کرد این در حالی است که به گفته مسئولان از ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان تنها ۴۰ هزار هکتار تحت پوشش بیمه بوده است و یا در سال‌های گذشته سرمای زودهنگام موجب سرمازدگی باغات مرکبات این استان شده بود. در این میان بارها مسئولان حوزه کشاورزی بیمه کردن محصولات را راهکاری مناسبی برای کاهش آسیب‌ها و خسارت به کشاورزان دانسته و از آنها خواسته‌اند در زمان‌های تعیین شده مزارع و اراضی کشاورزی خود را بیمه کنند.
به گفته مسئولان جهاد کشاورزی استان گیلان در سال زراعی ۰۰-۹۹ بیش از ۷۰ هزار و ۲۱۴ مورد بیمه نامه در بخش‌های مختلف حوزه کشاورزی ثبت شده و مجموع پرونده‌های خسارت تشکیل شده در این سال ۴۹ هزار و ۸۷۸ پرونده است که مجموع خسارت‌های وارد نیز ۶۱۷ هزار و ۴۶۸ میلیون ریال است.
پرداخت دیر و اندک خسارت
اما با وجود تبلیغات و برنامه‌های آموزشی بسیار همچنان کشاورزی گیلانی رغبت چندانی به بیمه کردن محصولات خود را نداشته و دلیل آن را نیز بدقولی شرکت‌های بیمه کننده در پرداخت خسارت و یا میزان اندک مبلغ پرداختی می‌دانند. یکی از شالیکاران گیلانی با اشاره به اینکه رغبتی برای بیمه کردن زمین شالیزاری و محصول خود ندارد، گفت: چند سال پیش این کار انجام دادم اما زمانی که محصولم خسارت دید بیمه مبلغ قابل توجهی پرداخت نکرد.
وی با بیان اینکه اگر قرار است من زمینم را بیمه کنم و بعد از خسارت مبلغ پرداختی از میزان خسارت من پایین‌تر باشد چرا اصلاً بیمه می‌کنم، افزود: نه تنها من خیلی از کشاورزان دیگر به همین دلیل علاقه به بیمه کردن زمین خود ندارند.
این شالیکار با اشاره به اینکه بارها هم بر اثر بارش باران‌های بی موقع و هم کم آبی و خشکسالی زمین‌های شالیزاری ما خسارت دیده است اما دریغ از پرداخت به موقع و خوب خسارت، گفت: یکی دیگر از عواملی که شالیکاران رغبتی به انجام بیمه ندارند هزینه‌های بالا است که از توان شالیکار خارج است.
بیمه یکی از ابزارهای دلگرمی و ایجاد امنیت روانی برای کشاورز
«محمود هوشیار فرد» پژوهشگر و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به اینکه کشاورزی یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی گیلان است، اظهار کرد: روستاییان و کشاورزان گیلانی در تولید محصولات راهبردی از قبیل برنج و امنیت غذایی و صادرات غیرنفتی کشور نقش دارند.
وی با بیان اینکه استان گیلان رتبه اول را در تولید چای، فندق و گل گاوزبان، رتبه دوم را در تولید برنج، کیوی و گل و گیاهان زینتی فضای باز، رتبه سوم را در تولید زیتون و آبزی پروری و رتبه پنجم تولید مرکبات و مرغ گوشتی را در کشور به خود اختصاص داده است، ادامه داد: بخش عمده کشاورزی ما سنتی بوده و مسئولان باید توجه ویژه ای داشته باشند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به اینکه صندوق بیمه کشاورزی یکی از ابزارهایی است که می‌تواند کشاورزان را به کار و تولید دلگرم و امنیت روانی ایجاد کند، گفت: در واقع کشاورز یا باغدار باید خیالش از تولیدی که می‌کند و تأمین معیشت زندگیش راحت باشد. حفظ امنیت شغلی کشاورزان بسیار اهمیت دارد زیرا ریسک تولید در کشاورزی سنتی بالا است.
وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی شرایط نامتعادلی را برای ایران و گیلان به وجود آورده است، اضافه کرد: کم آبی، باران‌های سیل آسا، سرمازدگی، عدم تأمین نیاز سرمائی محصولات باغی و وزش بادهای گرم و … مخاطرات طبیعی بخش کشاورزی استان به شمار می‌روند. سوال اساسی این است که چند درصد کشاورزان و باغداران گیلانی محصول خود را بیمه می‌کنند و سازمان‌های بیمه گر چه درصدی از خسارت‌ها را پرداخت کرده‌اند.
بیمه کمتر از ۲۵ درصد اراضی کشاورزی گیلان
هوشیار فرد با تأکید بر اینکه اگر چه اقدامات خوبی انجام شده اما کافی نیست، تصریح کرد: باید نسبت به خطرپذیری بالایی که در این حوزه وجود دارد به همان نسبت اعتباری که برای صندوق در نظر گرفته می‌شود، معقول باشد.
وی در ادامه با بیان اینکه سطح بیمه کشاورزی کشاورزان گیلانی حتی ۲۵ درصد اراضی و محصولات زراعی و باغی را در بر نگرفته و درصد سهم تعهد بیمه‌ای کشاورز نسبتاً بالا است، گفت: این موضوع نشان می‌دهد که عملکرد تعاونی‌های تولید، تشکل‌ها و اصناف بخش کشاورزی در زمینه سوق دادن کشاورزان برای استقبال از بیمه‌های پایه و فراگیر با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.
پژوهشگر حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه بیمه کشاورزی یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی است و می‌تواند محرک و شتاب دهنده مناسبی برای توسعه بخش کشاورزی استان باشد بیمه کشاورزی یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی است و می‌تواند محرک و شتاب دهنده مناسبی برای توسعه بخش کشاورزی استان باشد، افزود: واقعیت این است که اگر این موضوع حل نشود باید انتظار عواقب جبران ناپذیر آن هم باشیم.
هوشیار فرد با بیان اینکه طبق قانون برنامه باید صندوق بیمه کشاورزی حداقل نیمی از محصولات کشاورزی کشور را زیر پوشش قرار دهد اما متأسفانه باید گفت که اطمینان به صندوق بیمه کشاورزی کاهش یافته و این خاص گیلان نیست، ادامه داد: بر اساس قانون باید خسارت در بخش کشاورزی به صفر برسد.
وی اضافه کرد: معتقدیم هر چه بیمه بیشتر تقویت شود، سهم دولت به تولید کننده کاهش پیدا می‌کند و همچنین بیمه کشاورزی یک ساز و کار مشارکت در پذیرش خطر با همکاری و همیاری کشاورزان است. دولت باید حمایت‌های خود را از بخش کشاورزی در چارچوب یک سیستم نظام مند مدیریت خطر و بیمه کشاورزی تجمیع و اجرا کند.
