صمد حسن زاده، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به ضرورت تأمین به موقع نهادههای بخش کشاورزی، نگرانی خود را نسبت به بروز وقفه یا مشکل در تأمین نهادههای کشاورزی و عدم تأمین ارز جهت ترخیص نهادههای وارداتی اعلام کرده است.
حسنزاده، در نامهای خطاب به مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری، از دولت خواست که اقدام عاجل در جهت تأمین نهادههای تولید کشاورزی و تأمین ارز مورد نیاز انجام شود که یقیناً در حفظ آرامش مصرفکنندگان و فعالان اقتصادی و کسب و کارهای بخش کشاورزی بسیار مؤثر خواهد بود.
در این نامه تاکید شده است: استمرار و افزایش تولید محصولات کشاورزی، در گرو تدارک و مصرف بهموقع نهادههایی همچون بذر، کود، آفتکش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است و استفاده از این نهادهها، پس از زمان مقتضی، حتی به میزان زیاد، نه تنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه میتواند به کمیت و کیفیت تولیدات آسیب جدی بزند.
متن نامه رئیس اتاق ایران به رئیسجمهوری به شرح زیر است:
احتراماً همانگونه که مستحضرید تولید محصولات زراعی، باغی، دام و طیور و آبزیان و همچنین حصول به اهداف پیشبینی شده در برنامهها و اسناد بالادستی منوط به تحقق نهادهها و عوامل تولید نظیر تأمین، توزیع و مصرف بهموقع نهادههایی همچون بذر، کود، آفتکش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است. بدیهی است عدم تهیه و تخصیص موارد یاد شده در زمان مناسب موجب کاهش چشمگیر تولید خواهد شد.
بهعبارتیدیگر استمرار و افزایش تولید برخی محصولات، نیازمند و درگرو تدارک و مصرف بهموقع این نهادهها است و استفاده از این نهادهها پس از زمان مقتضی، حتی به میزان بیشتر نهتنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه میتواند موجب آسیب جدی به کمیت و کیفیت تولیدات نیز گردد؛ مثلاً، مصرف انواع کودهای حاوی عنصر فسفره حدود ۶۵۰ هزار تن در سال و پتاسه حدود ۲۵۰ هزار تن باید در فصل آماده کردن زمین و قبل یا حداکثر همراه با کاشت در محدوده رشد ریشه قرار گیرد. در حال حاضر، بیشتر از ۷۰ درصد خاکهای کشور کمتر از حد نیاز، فسفر دارند و عدم مصرف آن قطعاً موجب کاهش تولیدات فصل آینده اثرگذار خواهد بود؛ زیرا عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان شامل ازت، فسفر، پتاس بهعنوان عناصر اصلی (ماکرو) و سایر عناصر نظیر آهن، منگنز، روی و … (عناصر میکرو) هستند.
طی ۴ سال منتهی به ۱۴۰۱، سالانه حدود ۲ میلیون تن کود ازته (عمده کود اوره تولید داخلی)، حدود ۳۰۰ هزار تن انواع کود فسفره، ۱۵۰ هزار تن انواع کودهای پتاسه و مواردی هم کودهای جلبک در کشاورزی عرضه شده، ظرفیت تولید داخلی کود (غیر از اوره) حداکثر ۵۰ هزار تن کود فسفره و ۵۰ هزار تن کود پتاسه است و الباقی از واردات تأمین میگردد. تولید حدود ۱۱۰ میلیون تن محصولات زراعی، باغی و گلخانهای و تولید حدود ۱۱ میلیون تن شیر و حدود ۹۰۰ هزار تن گوشت قرمز مدیون تدارک این کودها بوده است.
همهساله، مؤسسه تحقیقات خاک و آب که از مؤسسات تحقیقاتی مادر و قدیمی است؛ بر اساس برنامه کشت و سطوح باغات و گلخانهها و سایر مصارف، نیاز کودی کشور را طی کتابهای به ریز انواع کودها، مناطق و محصولات مختلف تبیین و اعلام میدارد. بر این اساس امسال، نیاز خاکهای زمینهای کشاورزی کشور به حدود ۷ میلیون تن کود است. سال جاری علیرغم هشدارهای متعدد تا پایان خردادماه، تنها ۸۳ هزار تن کود از واردات تأمین شده، با تأمین حدود ۲ میلیون تن کود ازته از منابع داخلی که با توجه به پیششرط دسترسی بهموقع و آسان آنکه با خبرهایی مانند افزایش قیمت تمامشده بعید به نظر میرسید، تأمین این نهادههای کشاورزی با چالش جدی مواجه است. از دلایل عمده پایین بودن عملکرد محصولات کشاورزی در کشور، کممصرف کردن کودها (کمتر از مقادیر توصیه) و عدم رعایت تناسب مصرف انواع آنها اعلام شده است. یعنی از هر گروه پایه کودی برای هر محصول بایستی مقدار مشخصی مصرف شود؛ چنانچه مصرف هر عنصر چه ازنظر زمان و چه به لحاظ مقدار مصرف کمتر یا بیشتر از حد تعادل باشند؛ اثرگذاری مطلوب ندارند.
بذر نهاده اصلی در تولیدات کشاورزی (اعم از زراعی، باغبانی و دام، طیور و آبزیان) بوده و سایر عوامل از آن تأثیرپذیر هستند. این نهاده تبلور ترکیب ژنتیکی و مهمترین واحد توارث از نسلی به نسل دیگر است. بنابراین، دسترسی به ارقام و نژاد مناسب و بذور آنها در هر منطقه یکی از مهمترین علل افزایش تولید و بهرهوری به شمار میآید. تابستان به میانه خود نزدیک شده، درحالیکه بر اساس آمار سازمان گمرک طی سه ماه نخست سال جاری تنها ۱۶۶۱ تن بذر وارد کشور شده است و تقریباً تمامی بذور وضعیت نابسامانی را دارند.
علاوه بر موارد فوقالذکر، با وجود اینکه در آستانه فصل کشت قرار داریم، ارز تأمین نهادههای تولید کشاورزی از دیماه سال گذشته تخصیص نیافته و خلأ کسری وارداتی که انتظار میرفت صورت پذیرد، موجب کمیابی و گرانی نهادهها شده، هماکنون برای پروندههای ناتمام سال گذشته به ۲۵۰-۲۰۰ میلیون دلار (۶۰-۵۰ میلیون دلار برای بذر، ۶۰-۵۰ میلیون دلار برای آفتکش و الباقی برای کود) جهت ترخیص محمولهها نیاز هست؛ این موضوع را باید در نظر داشت که برای تأمین نهادهها جهت تولید مستمر بهصورت سالانه به حدود ۸۰۰ میلیون دلار (حدود ۲۰۰ میلیون دلار بذر، حدود ۲۰۰ میلیون دلار آفتکش و حدود ۴۰۰ میلیون دلار کود) تخصیص ارز نیاز است؛ که از اول سال تاکنون به این مهم پرداخته نشده است.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نگرانی عمیق خود در مورد تأمین و تدارک نهادههای تولید کشاورزی و اثرات ناگوار ناشی از خلأ مصرف به هنگام آنها را اعلام میدارد؛ بنابراین تقاضا دارد، با هدف جلوگیری از کاهش تولید و تبعات اقتصادی و اجتماعی که به دنبال خواهد داشت، دستور فرمایند انجام اقدامات مقتضی با اولویت ویژه در دستور قرار گیرد. بدیهی است حفظ آرامش بازار، نتیجه اقدامات و تلاش تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی و کسب و کارهای بخش کشاورزی خواهد بود که درگرو تولید و عرضه کافی و به هنگام محصولات ضروری و اساسی آحاد جامعه است.
